2016-08-31

Malmö

Trzecie co do wielkości miasto w Szwecji przywitało nas piękną pogodą. Spacerek po placu Stortorget, na którym wciąż trwało sprzątanie po jakiejś wielkiej imprezie, która odbyła się kilka dni wcześniej. Potem Mały Rynek i tereny po stoczni. Pan Arkady nie ukrywał, że miasto ma problem z imigrantami, że w niektóre dzielnica lepiej się nie zapuszczać i że nawet policja nie jeździ tam po zmroku. Malmö to chyba lepsza lokalizacja dla kryminału niż Ystad. I pewnie już to ktoś zrobił, wszak autorów szwedzkich kryminałów wciąż przybywa, a ja, przyznaję, zatrzymałem się na Larssonie…

Mały Rynek, czyli Lilla Torg.
Apartamentowiec Turning Torso.
Fontanna na Rynku Głównym i Staś.

Rzeźba nowoczesna. Jeden z nich to Wałęsa, a inny – Nelson Mandela.
Most Öresund łączący Malmö z Kopenhagą.
Plac Stortorget.
Apteka Pod Lwem, jedna z najstarszych w mieście.
Kościół św. Piotra, gdzie wpadliśmy… na kawę.
Dworzec Główny.
Pomnik króla Karola X Gustawa.

2016-08-30

Nils Holgersson

W drodze z Ystad do Malmö nasz pilot, Arkady, dużo opowiadał między innymi o szwedzkiej literaturze. I nie były to tylko słowa, zaraz bowiem przy autostradzie ujrzeliśmy pomnik. Przedstawiał wielką, wzbijającą się do lotu gęś i siedzącego na niej chłopca. To Nils Holgersson i gąsior Marcin, czyli bohaterowie Cudownej podróży, książki dla dzieci autorstwa Selmy Lagerlöf, szwedzkiej noblistki. Tak sobie myślę, że w Polsce też przydałoby się więcej literatury w przestrzeni publicznej.

2016-08-28

Ystad

Blog jest literacki, więc wszystko albo prawie wszystko, co tu piszę, ma jakiś związek z literaturą. Moją albo czyjąś. Dlatego na wyprawę, w którą ruszyłem, postaram się spojrzeć przez pryzmat pisania. Był kiedyś taki film, który reklamowało pytanie: gdzie chciałbyś się znaleźć w poniedziałek rano? Ja znalazłem się w Ystad, dokąd przypłynął prom ze Świnoujścia. A w Ystad rozgrywa się akcja kryminałów Henninga Mankella o Wallanderze. To chyba jest trochę tak jak z tymi zbrodniami w Sandomierzu, które rozwiązuje wciąż ojciec Mateusz. Trudno w nie uwierzyć. Ystad jest bowiem niewielkie, senne, wręcz niewinne i czyściutkie. Gdzie tu występek? W ciągu krótkiego pobytu wciąż się nad tym zastanawiałem. A co widziałem?

Port w Ystad. Za chwilę schodzimy z promu.

Niegdysiejszy ratusz.

Dawna hala targowa.
Najstarszy dom szachulcowy z XIV wieku.

 Kościół St. Maria.

2016-08-20

Jutro lecim...

... w kierunku przeciwnym niż Szczecin!

2016-08-19

Moje stare kino

Dziś, zaraz po przedarciu biletów, pani powiedziała, że wychodzimy wyjściem po lewej. Odrzekłem, że robię tak od czterdziestu lat. Bo prawda. Wtedy nazywało się "Lenino". Po 1989 oczywiście trzeba było zmienić, więc zmieniono na "X Muza". Ktoś z radnych ponoć pytał, dlaczego właściwie kino w Iławie nazywa się... "Iks Muza"? Teraz jest "Pasja". Budynek z początku wieku, mieścił kiedyś tzw. Halę Miejską, czyli miejsce koncertów, spotkań etc. To tam poszedłem na Wejście Smoka z mamą, bo to był jeden ze sposobów, żeby wpuścili. Tam też chodziłem z ojcem na koncerty z okazji różnych ważnych rocznic. I na lekcje muzyczne ze szkołą; jedną, o bluesie, prowadził nieodżałowany Jacek Skubikowski. Na szczęście moje iławskie kino nie podzieliło losu wielu innych kin, które poszły pod kilof, by można było zbudować apartamentowce. A w najlepszym razie otwarto tam Biedry. Staś był już ze mną kilka razy, dzisiaj na Jak zostać kotem? I nigdy jakoś nie zapytał: a gdzie jest reszta sal?

2016-08-18

Powrót do Santa Cruz

Zrobiłem to. Przeczytałem książkę, którą napisała kobieta. I nie była to Maria Dąbrowska ani Zofia Nałkowska. W dodatku można pozycję tę śmiało wpisać w nurt tzw. literatury kobiecej. Ratuje mnie tylko to, że to książka wydana w... 1972 roku. Wyszperałem ją na półce w Iławie i zacząłem czytać. Wciągnęło, bo i temat mi bliski, wszak za kilka dni wsiadamy na statek i ruszamy na morze. Bohaterką jest 18-letnia Anka, a powieść rozgrywa się podczas rejsu drobnicowcem z Chile na Wyspy Kanaryjskie. Lektura lekka, pogodna, a i do zapamiętania kilka zdań, choćby takie, że patrząc z zewnątrz w czyjeś rozświetlone okna, zawsze widzimy szczęście. Tylko mój redaktor z Rebisu musiałby się mocno napracować, przenosząc "się" przed czasowniki.

2016-08-16

Prosto z wody

Dorsza z Biedronki? Można. Ale coraz częściej się mówi, że morskie ryby, z Bałtyku, ponoć toksyczne. Dlatego zawsze kiedy jestem w domu, jadę do gospodarstwa rybackiego nad Jeziorakiem po coś świeżego. Pisałem o tym chyba rok temu, że firma mieści się w zabytkowej, przedwojennej willi, jednej z nielicznych ocalałych tu po wojnie. Za każdym razem cieszę się więc nie tylko z tego, że zjem coś świeżego i pysznego, ale też przenoszę się w czasie.

2016-08-15

Święto Wojska Polskiego

Gdy ja zapragnąłem nosić mundur, było obchodzone innego dnia. Potem wszystko się zmieniło, włącznie z moimi marzeniami. Ale coś we mnie chyba jeszcze zostało. Interesuje mnie też, który z kolegów, bohaterów Fabryki frajerów, dostał gwiazdkę, a może już wężyki, bo i na to wciąż czekamy. Dziś myślami jestem przy kolegach ze zdjęcia z czasów, gdy wszystko było jeszcze takie proste.

2016-08-14

Międzylądowanie

 
Mogę wyjechać na wakacje nawet na Karaiby. Pod warunkiem, że przez Iławę. Kilka dni parapetingu, słońca zachodzi coraz szybciej, cholera...

2016-08-13

Pierwszy letni wyjazd, który pamiętam

1976 rok. Miałem 4 lata. Gdynia-Orłowo, kwatera prywatna i niemiła gospodyni. Jakaś ciemna szafa w pokoju. Byłem z mamą. Ojciec miał dołączyć potem, ale w dobie braku telefonów, coś się pokręciło i minęliśmy się. Podobno nie chciałem jeść na stołówce ani rozebrać się na plaży. Pamiętam tylko zabawę czerwonymi grabkami i łopatką, którą zakopałem i nie mogłem potem znaleźć. Została. Pamiętam też wycieczkę do zoo w Oliwie. No i jest zdjęcie na molo w Sopocie, gdzie pracowali leicarze. Jaka musiała być w tym momencie temperatura, widać po stroju dziecka.

2016-08-12

Zwrot akcji


Jest czerwiec 1943 roku. Mieli być w tym kościele, na ślubie kolegi. Ale zachlali z Antkiem "U Wróbla" na Mazowieckiej. Gdy dojechali na miejsce, budy właśnie kończyły wywozić weselników. Tyle się stało przed urlopem. Moim.

2016-08-11

Patronaty medialne

Czwarta okładka książki upstrzona logotypami gazet, stacji radiowych i telewizyjnych czy internetowych portali. Jakże to powszechny widok, prawda? Ale czy to działa? Ciągle w tyle głowy mam to, co powiedział Krzysztof, który promował mój debiut: że jak damy logo "Polityki", to już "Wprost" o książce nie napisze. I pewnie wiele w tym prawdy, bo o Wrzawie napisało i jedno, i drugie, a czwarta okładka była czysta. W przypadku mojej serii łódzkiej na czwartych okładkach pojawiły się tylko portale internetowe, zresztą i tak jedynie część z nich wywiązała się z umowy i coś napisała. Dlatego postanowiłem sam teraz o to zadbać: damy tylko te, które rzeczywiście coś napiszą albo na przykład zaprezentują bądź zaprezentowały fragmenty książki we fragmentach. W przypadku następnej książki dwa poważne literackie periodyki i gazeta codzienna, która w dodatku ukazuje się w regionie, gdzie rozgrywa się akcja, już są. Wszystkie wydrukują fragmenty książki. Do tego logo urzędu, bo przecież dostałem stypendium. To mi się wydaje uczciwe, a jeśli nie będzie tego wiele, trudno.

2016-08-10

Kormoran

Zbigniew Nienacki tak właśnie opisywał iławską restaurację "Kormoran", przez długie lata najlepszą w mieście, w Nowych przygodach Pana Samochodzika. Dziś przedwojenny  budynek zmienił właściciela, jest w remoncie, nie można niczego tam zjeść, a plaża zwana prawdziwą też pozostawia wiele do życzenia. Ratownicy co prawda pracują, ale nie ma takich atrakcji jak na plaży, zwanej wciąż dziką, czyli dmuchanego boiska do siatkówki, gumowej pływającej "kości", jak nazwał ją Staś, i dwóch "bananów" albo też "hotdogów". Cały pomost na prawdziwej usiany jest ptasimi odchodami. Czy to się zmieni i ten, co kupił "Kormorana", zadba także o plażę? Oby.

2016-08-08

Dwugłos

Kilka słów o Rikszy w dwóch recenzjach. Pierwszą zamieściła Dasza, czyli Dagmara na lubimyczytac.pl. (…)"Ciąg dalszy przygód Antka z Warszawy. Tym razem trafiamy do okupowanej Warszawy. Antek z ojcem organizują sobie życie w okupowanej Stolicy – pracują jako rikszarze, handlują rąbanką i co raz wpadają w kabałę, których głównym bohaterem jest Antek. Autor nie pomija wątków sercowych, okupowanej codzienności w mieście i na wsiach. Ramy czasowej powieści zamykają się na likwidacji getta warszawskiego. Obok mam historię z 1968 r. od protestów studentów i nagonkę na Żydów. Oczywiście okupacja i 1968 r. zazębią się poprzez bohaterów. Oprócz fikcyjnych postaci mamy przemykających Bytnara, Baczyńskiego, akowców, szmalcowników czy postać wzorowaną na Igo Symie".  
Drugą znaleźć można na blogu pasje fascynacje mola książkowego (…) "Rikszą do nieba to nieźle napisana książka. Niewątpliwym plusem jest spora ilość wojennych realiów, ukazanie życia w okupowanej stolicy, próby jego organizacji, radzenie sobie z przeciwnościami, a jednocześnie uczynienie tego w sposób nienachalny, bez zbytniego patosu, bez epatowania okrucieństwem. Beśce udało się świetnie oddać warszawski klimat. W trakcie lektury miałam wrażenie przeniesienia się w czasie. Wyraźnie widać, iż autor doskonale przygotował się do nakreślenia tła historyczno-obyczajowego. Za to należy się ogromny plus. Atutem jest także ciekawe wykreowanie postaci oraz wplecenie w fabułę sylwetek autentycznych warszawskich bohaterów tego okresu. Odrobinę przeszkadzała mi zbyt duża ilość często mało wiarygodnych wątków, z których jeden, a właściwie jego zakończenie, pozostawia moim zdaniem trochę do życzenia (…)" Całość wraz z opieprzem, bo przecież stać mnie więcej (od podstawówki tego nie słyszałem!), tutaj

2016-08-07

Tour de Jeziorak

Tour właściwy był jakieś 20 lat temu. Objechałem wtedy któregoś wakacyjnego dnia jezioro dookoła. Dziś co prawda rower mam ten sam i pewnie zdołałbym ten wyczyn powtórzyć, ale nie byłem sam. Dlatego wycieczka samochodem. Wyszło jakieś 100 kilometrów, kilka zdjęć z tej wyprawy sprzed dziesięciu dni poniżej.
Droga do Makowa, popularnego miejsca wypoczynku.

Tu się kończy Kraga, czyli odnoga Jezioraka. Za mostem jest kanał,
którym można dopłynąć do Ostródy oraz do Elbląga, a dalej do morza.


Obelisk we wsi Matyty, przypominający o dość
skomplikowanej historii tych ziem. Wioseczka jest
niewielka, ale urocza, miejsce ciekawe tak dla
spragnionych wypoczynku, jak i miłośników historii.

Wiele przydatnych i ciekawych informacji umieszczono na specjalnej tablicy.

Dom Zbigniewa Nienackiego na skraju Jerzwałdu. Coś się tu zaczyna dziać,
jakieś remonty. Na ścianie wciąż wisi tablica pamiątkowa.

Siemiany. Widok z wieży drewnianej w kierunku południowym.
Do nawigacji posłużyła mi mapa, ta sama co przed laty.

Szymbark to obowiązkowy punkt każdej wycieczki po okolicy. Zamek wciąż
stoi i wbrew temu, co się mówiło, nic się nie dzieje. Pierwszy raz tu byłem z
kolegami, gdy miałem jakieś 12 lat. Wcisnęliśmy się przez szparę w drzwiach.
Potem kręcono to sceny do filmu Król Olch. Czy ktoś to w końcu wyremontuje?



2016-08-06

Goehren 1986

Jako że obiecałem jakiś czas temu, że wrócę do tematu wakacji w NRD przed trzydziestoma laty, jestem. A ze mną kilka zdjęć wygrzebanych w domowym archiwum. Po niedawnej rozmowie z Witkiem S. podejrzewam, że ośrodek, w którym byliśmy, już nie istnieje. Za ładne to miejsce, by nie postawić tam eleganckich hoteli czy pensjonatów. Zostały wspomnienia, zdjęcia, a na nich twarze po części już zapomniane, choć kilka kontaktów zostało mi do dziś. Generalnie wyjazd był fajny, wróciłem obładowany zachodnimi towarami, wszak był to pierwszy wyjazd na zachód.
 
Ja z gitarą, jak widać, i z włosami jeszcze. Byłem jednym z dwóch
głównych zapiewajłów na obozie, obok Grześka z Reszla.
 
Z dobrym kolegą Mariuszem Z., który potem został zegarmistrzem.
 
Ekipa na schodach budynku, w którym mieszkaliśmy.
Witek S. wspomniany w tekście w centrum. Niestety,
nie pamiętam, co w tym momencie śpiewaliśmy...
 
 

2016-08-05

Takie tam wyliczenia

Wpadłem dzisiaj w sieci na  tekst, z którego wynika, że ci, co czytają książki, żyją nawet dwa lata dłużej od tych, którzy nie czytają. Nie wiem, jak to zostało wyliczone, ale nie mam powodów nie wierzyć. Zawsze to jakaś ciekawostka, a do tego związana z czymś, co mało kogo obchodzi. Zacząłem się jednak zastanawiać, jak to to jest z tymi, co piszą. Pewnie tak jak z fajką. Palisz fajkę, ale to ludzie wokół ciebie zachwycają się aromatem tytoniu. – Amphora? – pytają niejednokrotnie, w większości przypadków dlatego, że innych marek po prostu nie znają. Nie mam się tu zamiaru żalić, ale wydaje mi się, że ci, co piszą, żyją jeszcze krócej niż ci, co nie czytają. Piszą to zresztą niezbyt właściwe słowo. Raczej starają się o wydanie, potem o wypromowanie dzieła, żebrzą o recenzję w prasie, potem na blogu u jakiejś siuśki, podlizują się, płaszczą, zabiegają, załatwiają, drążą, stoją w kolejce na poczcie, by wysłać egzemplarz, choć pewności nie ma, czy jedno z drugim w ogóle książkę przeczyta, coś z tym zrobi, bo może jak "poeta" Piotr K., kiedy był redaktorem gdzieś tam, będzie wrzucał z półek prosto do kosza na śmieci. Z kolegą z polonistyki żartowaliśmy, że jak nam nie wyjdzie z pisaniem wierszy, będziemy handlować bronią jak Rimbaud. Może coś w tym jest.

2016-08-04

Krzysztof

Tej rocznicy nie zawłaszczą żadni bandyci z krzyżem celtyckim na fladze, falangą na ramieniu czy racą w ręku. 4 sierpnia 1944 roku zginął poeta Krzysztof Kamil Baczyński. Mignął w Autoportrecie z samowarem, pojawił się w powieści Rikszą do nieba. Będzie też w trzeciej części:

    – Co dobrego? – zagaiłem rozmowę najbardziej banalnym, a jednocześnie najdziwniejszym pytaniem, jakie można było zadać w tym miejscu i w tym czasie; co mogło być dobrego w kolejnym roku hitlerowskiej okupacji, łapanek, ulicznych egzekucji, aresztowań bladym świtem i wywózek do Oświęcimia?
    – Byłem na wycieczce w lesie – powtórzył niegłośno Baczyński, choć już bez porozumiewawczego mrugnięcia.
    – Nad jakąś rzeką? – chciałem wiedzieć, choć nie wiadomo po co.
    – Pilicą.
    – Komary cięły?
    – Nie, jeszcze nie. Wystraszyły się grzmotów.
    Zaczynałem lubić te nasze rebusy, choć przecież rozmawialiśmy w ten sposób dopiero pierwszy raz. (…)
    – Ożeniłem się – powiedział.
    Dziwnie to jakoś zabrzmiało. Bez radości, nie mówiąc już o dumie, która, tak myślałem, powinna rozpierać każdego mężczyznę, młodego żonkosia. Podejrzewałem bowiem, że musiało się to stać całkiem niedawno.
    – Dzisiaj mam pierwszą rocznicę – dodał, jakby usłyszał moje myśli.
    – Czyli papierową.
    – Nawet nie wiedziałem, że tak się nazywa. – Wzruszył ramionami.
    – To prawda, my zawsze słyszeliśmy o srebrnych albo złotych godach naszych rodziców, wujków lub dziadków.
    – Nasze pokolenie nie dożyje takich pięknych rocznic – uśmiechnął się smutno poeta.
    Machnąłem lekceważąco ręką.
    – Co ty opowiadasz! – prychnąłem, ale chyba sztucznie to wyszło.
    Baczyński wypił nieco herbaty, po czym rzekł:
    – Przyznam ci się, że z ulgą wyjechałem z domu na te ćwiczenia. Przynajmniej człowiek nie myśli o tym, co się dzieje w domu. A dzieje się źle. Matka nie toleruje Basi, to znaczy mojej żony. Żrą się niemal bez przerwy, o wszystko. Oczywiście nie ma żadnych awantur, rzucania garnkami czy tłuczenia talerzy. Ale ja znam obie, wystarczy na nie spojrzeć. Potrafią całymi tygodniami się do siebie nie odzywać…
    – A nie możecie zamieszkać osobno? – zapytałem, bo nic mądrzejszego jakoś nie przyszło mi do głowy.
    – To nie takie proste. Matka jest sama. Nie zostawię jej. – Przygryzł wargi i opuścił głowę.
    – No tak.
    (…)
    – Pójdę już. – Krzysztof Baczyński ostrożnie odsunął od siebie szklankę z niedopitą herbatą. – Muszę jeszcze kupić jakieś kwiaty dla Basi, na rocznicę. I dla matki też.
    W tym problem – zdiagnozowałem kolegę w duchu. (…)

2016-08-03

PLR

Czyli wynagrodzenia za wypożyczenia biblioteczne. Brzmi ciekawie, choć długo się wahałem, czy się tym zająć, tym bardziej że ponoć skomplikowana sprawa. Ale podobno trzeba. Na stronie można też najpierw sprawdzić, czy w ogóle jest o co kopie kruszyć, czyli czy książka znajduje się na liście wypożyczeń. Wpisałem ISBN, czyli międzynarodowy numer książki. Jest jedna. Jest druga, jest i trzecia. Nie będę sprawdzał pozostałych ośmiu. Nie wiem jeszcze tylko, jakiego rzędu to może być kwota rocznie. Mniej czy więcej od tego, co, też raz w roku, biorę za tych kilka piosenek z ZAiKS-u. Tak czy siak, spróbujmy i tego tortu.

2016-08-02

ŚDM 1991

Bo z tymi Światowymi Dniami Młodzieży, co to się właśnie zakończyły w Krakowie, jest tak, że na jednych już byłem. Dokładnie ćwierć wieku temu. Nie jako pielgrzym, bardziej jako harcerz. Nie z potrzeby duchowej, a bardziej dla spędzenia gdzieś czasu w wakacje. Przyznaję się do tego teraz, nie ukrywałem tego także wtedy. Jako że zapraszali w telewizji, to z ówczesną dziewczyną, Magdą N., wsiedliśmy w Iławie do pospiesznego do Zakopanego i ruszyliśmy w drogę. Cała noc w pełnym przedziale, ale jakoś się przeżyło. Na miejscu okazało się, że na zgrupowanie ZHR, czyli organizacji, do której oboje należeliśmy i które było w Pająku, nas… nie przyjmą. Po prostu fora ze dwora! No to pojechaliśmy do ZHP, w Olsztynie pod Częstochową, gdzie nikt nie robił problemu. Jak się okazało, takich jak my spadochroniarzy było więcej. Niektórzy nawet plakietki z mundurów odpruli, by nie drażnić. Choć niepotrzebnie. Sam naczelnik ZHP, gdy nas ujrzał u siebie, biegł za nami i mówił o potrzebie dialogu. A grube instruktorki, które nazywaliśmy arbuzami, bo z wierzchu zielone, w środku czerwone, w autokarze, do którego się załapaliśmy, kazały śpiewać swoim podopiecznym Czarną Madonnę. Z samej Częstochowy pamiętam Włochów i Hiszpanów wołających za naszymi blondynkami w krótkich, mundurowych spódniczkach (dziś wzięliby ich za uchodźców molestujących nasze kobiety). Pamiętam, jak jednego z naszych, co to chciał Jana Pawła II zobaczyć lepiej, policja ściągała z dachu garażu. Pamiętam istną górę zgrzewek z napojami w puszkach, stojącą przy Alei NMP. W pewnej chwili ktoś powiedział, że można się częstować. To podszedłem, wziąłem dwie puszki. Chwilę później o mało nie zostałem stratowany przez tłum, który się rzucił i dalej zabierać, ale całe zgrzewki. Chwilę później cwaniaczki handlowały nimi 50 metrów dalej. Pamiętam grupkę Włochów z Neapolu, która okupowała stolik w barze mlecznym, przed którym stała gigantyczna kolejka głodnych ludzi. Oni się nie spieszyli. Babka paliła papierosa. Bo w dzikim kraju było im wolno wszystko. Wreszcie obraz miasta późnym wieczorem 15 sierpnia, dosłownie zasypanego tonami śmieci, głównie plastikowymi butelkami. Rano, gdy szliśmy na dworzec, by jechać dalej, do Krakowa, ulice były dokładnie wysprzątane i wymyte. Taki to był dziki kraj.

2016-08-01

Laseczka i tajemnica

To jedna z tych książek Zbigniewa Nienackiego, które odkryłem późno. Może nawet zbyt późno. Temat bardzo mi bliski, pojawia się tam bowiem Łódź, zarówno z lat 60., kiedy to dzieje się akcja, jak i 1892 roku, czyli z czasów, gdy działał mój bohater, Stanisław Berg. Bohaterem powieści jest dziennikarz Henryk i tytułowa laseczka, kupiona desie. Mamy serię morderstw, mamy piękne i tajemnicze kobiety i grę, jak to u Nienackiego, którą prowadzi z nimi nasz bohater, a może to one z nim. Czytało się świetnie, myszką nie trąci, choć ludzie poruszają się tu samochodami marki syrena. I tylko żal, że tych nieodkrytych książek Nienackiego coraz mniej...